Bóle biodra

Bóle stawu biodrowego mogą mieć bardzo wiele różnych przyczyn, a ich występowanie nie ogranicza się tylko i wyłącznie do konkretnej grupy wiekowej czy też płci, mimo, że pewne grupy schorzeń powodujące bóle biodra mogą być częstsze u jednej z płci lub w pewnych grupach wiekowych.

Dolegliwości ze strony biodra, zwłaszcza te, występujące na tle choroby zwyrodnieniowej stawu, mogą przez wiele lat być łagodne, mimo postępującego procesu chorobowego, prowadzącego w sposób ostateczny do zniszczenia stawu i w konsekwencji konieczności wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.

Przyczyny bólów biodra

Można dokonać podziału przyczyn dolegliwości ze strony biodra na 3 podstawowe grupy.

Przyczyny stawowe bólów biodra

• Choroba zwyrodnieniowa stawu jest to jedna z najczęstszych przyczyn bólów biodra, obok zapalenia kaletek krętarzowych, u młodych osób. Chorują częściej mężczyźni niż kobiety. Częsta jest u młodych mężczyzn w wieku od 20 do 30 lat, ale również często występuje w przedziale wiekowym od 50 do 60 lat. Predysponują do niej: złuszczenie nasady bliższej kości udowej, wrodzone zwichnięcie, choroba Perthesa, dysplazja panewki, różnica w długości kończyn, duże obciążenie kończyny. Może się pojawić u sportowców trenujących podnoszenie ciężarów. Występować może charakterystyczny ból w pachwinie, promieniujący wzdłuż uda, po przyśrodkowej stronie, aż do kolana oraz lekkie utykanie, zwłaszcza po wstaniu. Utrudnione jest funkcjonowanie chorego; chory ma trudności z poruszaniem się, spaniem, ból występuje nawet w spoczynku. Niestety wtedy już jedyną alternatywą przynoszącą ulgę i poprawę funkcjonowania pacjenta jest protezoplastyka.
• Jałowa martwica kości, zwłaszcza u alkoholików, u osób nadużywających sterydy lub u chorych z anemią sierpowatokrwinkową.
• Zapalenie stawu, staw może być zajęty przez reumatoidalne zapalenie stawów, a także w wyniku septycznego zapalenia stawu lub ZZSK.

Przyczyny okołostawowe bólów biodra

• Zapalenie kaletek okołokrętarzowych - częściej zapadają na tę chorobę kobiety niż mężczyźni, zwłaszcza uprawiające lekkoatletykę, sprzyjają temu również częste urazy; zapaleniu kaletek towarzyszy rozlany ból czasem o charakterze piekącym, występujący na bocznej powierzchni uda, nasilający się w czasie poruszania kończyną oraz w nocy i wygasający w spoczynku. Poza tym, okolica nad krętarzem jest tkliwa.
• Zapalenie ścięgna lub ścięgien mięśni przywodzicieli uda
• Ucisk na nerw skórny boczny uda - wywołuje zaburzenia czucia i parestezje
• Złamanie szyjki kości udowej - bardzo poważne powikłanie, towarzyszące często osteoporozie u osób starszych
• Choroba Pageta - choroba, w wyniku której zostaje zaburzona architektonika kości, czemu towarzyszyć może występowanie złamań patologicznych.
• Przerzuty nowotworowe do kości, np. rak gruczołu krokowego.

Ból rzutowany biodra

• Przyczyna tkwiąca w piersiowym lub lędźwiowym odcinku kręgosłupa
• Przyczyna tkwiąca w narządach jamy brzusznej

Lokalizacja bólów biodra

Ból biodra może mieć różne umiejscowienie i objawy towarzyszące w postaci zaburzeń ruchomości stawu, zaburzeń chodu itp. Każda informacja o lokalizacji i charakterze bólu jest ważna, gdyż może wskazać gdzie leży prawdopodobna przyczyna dolegliwości.

Ból zlokalizowany w okolicy pachwiny, promieniujący po przedniej i przyśrodkowej powierzchni uda do kolana (czasami mylnie sugerujący zajęcie procesem chorobowym kolana) może wskazywać na zapalenie stawu lub chorobę zwyrodnieniową, ale też może wynikać z objęcia procesem zapalnym kaletek maziowych, ścięgien lub też powstawać może z powodu istniejącej przepukliny.

Ból zaś zlokalizowany w bocznej okolicy biodra, nad krętarzem, może wskazywać na zapalenie kaletek okołokrętarzowych, rzadziej zapalenie stawu lub chorobę zwyrodnieniową. Może też być wynikiem zajęcia przez proces chorobowy kręgosłupa.

Natomiast, ból umiejscowiony w okolicy pośladków najczęściej wynika z choroby kręgosłupa, przyczyną mogą być też zmiany zapalne kaletki kulszowej lub też stan zapalny stawu krzyżowo-biodrowego w przebiegu ZZSK (w badaniu okolica nad stawem jest tkliwa).

Diagnostyka bólów biodra

Pierwszym krokiem w ocenie stanu stawu biodrowego jest badanie fizykalne oraz zmierzenie, czy obie kończyny są równe. Stan, w którym obie kończyny nie są równe może usposabiać do różnych schorzeń biodra. W większości badanie fizykalne wystarcza do zdiagnozowania przyczyn bólów, aczkolwiek w pewnych sytuacjach potrzebne mogą być też badania dodatkowe, zwłaszcza w celu diagnozowania przyczyn ograniczenia ruchomości w stawie i ewentualnej oceny stopnia zmian zwyrodnieniowych.

Nieraz, gdy przebieg choroby jest ciężki i nie reaguje ona na leczenie, wskazana może być scyntygrafia stawów. Prócz tego, zleca się czasami badania krwi lub w szczególnych sytuacjach aspirację wysięku stawowego.

Pierwszym objawem sugerującym zmiany w stawie biodrowym, jest ograniczenie rotacji wewnętrznej stawu - sugerować może ono chorobę zwyrodnieniową stawu lub jego stan zapalny. Prócz tego, badać powinno się zarówno brzuch i kręgosłup - ze względu na wspomniane wyżej istnienie bólów rzutowanych, zwłaszcza u kobiet, u których bóle biodra mogą wynikać z chociażby takich stanów jak bolesne miesiączkowanie.

Leczenie bólów biodra

Leczenie głównie obejmuje odciążenie kończyny dolnej i stawu biodrowego (odpowiednie obuwie, w przypadku nierównej długości kończyn konieczne może być używanie obuwia ortopedycznego; poza tym chodzenie o lasce - w celu odciążenia zdrowej kończyny; zmniejszenie wagi ciała) oraz odpoczynek. Prócz tego, wskazane są ćwiczenia i ruch stawu. Częste ćwiczenia w odciążeniu mogą poprawić wydolność stawu i zmniejszyć dolegliwości bólowe.

W celu złagodzenia bólu, stosować można niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub paracetamol. Pomocna może być również fizykoterapia i ultradźwięki oraz magnetronic. Korzystne są też wstrzyknięcia miejscowe steroidów. W przypadku, gdy już jednak doszło do ograniczenia ruchomości stawu lub gdy ból powoduje znaczne trudności w poruszaniu się i funkcjonowaniu, jedynym, ale i ostatecznym wyjściem może być protezoplastyka.

Tadeusz Markowski

Źródło, literatura uzupełniająca: "Reumatologia", John H. Klippel, Paul A. Dieppe, Fred F. Ferri, redakcja naukowa wydania polskiego - Leszek Szczepański.